Il-Presepju : Miti u Leġġendi
========================

Waħda mill-aqwa tradizzjonijiet Natalizji hija ċertament dik tal-presepju. Madwar id-dinja kollha jinħadmu ħafna presepji sbieħ fi żmien il-Milied, b’xi wħud minnhom b’sengħa u ħila li verament tgħaxqek. Madankollu, il-prespju (kif ukoll xenarji artistiċi oħra tan-Natività) mhumiex għal kollox fidili lejn ir-rakkont Bibliku, u, minkejja l-arti mprezzabli ta’ dawn ix-xeneġġjaturi, il-fatt hu li għandhom ħabta jisvijaw mill-istorja Biblika tal-miġja tal-Bambin Gesù.

Per eżempju, filwaqt li huwa aċċettat minn kulħadd li ebda prespju ma huwa komplut mingħajr il-baqra u l-ħmar, fl-Evanġelu ma’ hemm imsemmi mkien li kien hemm xi bejjhem li kienu mal-Familja Mqaddsa waqt li s-Sultan tal-ħlejjaq kollha twieled ġewwa l-maqjel. Dan iddikjarah il-Papa Benedittu XVI stess fil-ktieb “Jesus of Nazareth : The Infancy Narratives”.

Mit ieħor relatat man-Natività hi l-istorja tas-sid tat-lukanda f’Betlem li ma laqgħax u warrab lil Santa Marija, li kienet avvanzata fit-tqala, u lil San Ġużeppi, fis-siegħa tal-bżonn tagħhom. Biss dan is-sid tal-lukanda propjament ma jissemma mkien fil-Bibbja, li tgħid biss li “Ġara li, meta kienu hemm, Marija għalqilha ż-żmien biex teħles, u wildet l-ewwel iben tagħha, fisqietu u medditu f’maxtura, għax ma kienx hemm post għalihom fil-lukanda.” (Luqa 2:6-7)

Probabilment li l-miti u l-leġġendi Natalizji jielħqu l-milja tagħhom fir-rigward taż-żjara tat-tlett slaten Maġi. Fil-Bibbja l-evanġelista San Mattew huwa l-unika li jsemmi din il-ġrajja tas-slaten Maġi (Mattew 2:1-12), madankollu, imkien ma qal li kienu slaten!

Mit ieħor fir-rigward tal-Maġi huwa li dawn kienu tlieta. Imma San Mattew mkien ma jgħid kemm kienu. Tant hu hekk li fit-tradizzjoni Ortodossa, ġeneralment jitqies li kien hemm tnax-il Maġi.

Simlarment, l-ismijiet Kaspar, Melkjor u Baltasar tat-tlett Maġi, ġejjin mhux minn sorsi Bibliċi, imma minn sorsi apokrifi. Wieħed mill-Maġi, Kaspar, tradizzjonalment huwa rrapreżentat b’ġilda sewda — dettal ieħor li ġie miżjud mar-rakkont Bibliku mat-tgerbib tas-sekli.

Leġġenda nteressanti oħra hi li dawn il-Maġi kienu xi astrologi pagani, addirittura mgħallma sewwa fi prattiċċi eżoteriċi ta’ twemmin li jmur ferm lil hinn mir-reliġjon Lhudija. Infatti, propjament hekk tfisser il-kelma “maġi” użatta fil-verżjoni Maltija stess tal-Bibbja. Fil-Latin, “magi” hija l-plural ta’ “magus”, li ġeneralment tfisser “saħħar”. San Mattew jgħid li dawn il-Maġi gew mill-Lvant, li għalhekk tista’ tittieħed li talludi għall-qassisin l-iżjed imlaħħqa fl-Imperu pagan Persjan. Madankollu, vers 2:2 jindika li dawn il-Maġi kienu jafu s-sinifikat tal-miġja tal-Bambin Gesù: “Fejn hu dak li twieled sultan tal-Lhud? Għax rajna l-kewkba tiegħu tielgħa, u ġejna nqimuh.” Lhiema astroloġi pagani ħa jivvjaġġaw bosta u bosta mili biex jaduraw u jgħatu ġieħ lil iben divinità li lanqas biss iqimu?

Mit ieħor fejn ix-xenarju artistiku tan-Natività għandu ħabta jiżvijja kompletament mir-rakkont Bibliku, hi l-konflazzjoni taż-żjara tal-Maġi, ma’ dik tar-rgħajja. Iż-żjara tar-rgħajja hija msemmija mill-Evanġelist San Luqa, fejn issemmi li dawn “sabu lil Marija u ’l Ġużeppi, bit-tarbija mimduda f’maxtura” fil-maqjel (Luqa 2:16). Minn naħa l-ohra, San Mattew isemmi li l-Maġi “daħlu d-dar u raw lit-tifel ma’ ommu Marija” (Mattew 2:11), osija dawn żaru lil Gesù Bambin f’daru stess, u mhux f’kenn temporarju ġewwa maqjel.

San Mattew ma jsemmix meta waslu l-Maġi sa ħdejn Gesù Bambin. Peress li fil-qerda tal-Innoċenti, ir-Re Erodi ordna li l-qtil tat-“tfal subien kollha ta’ minn sentejn ’l isfel, skont iż-żmien li sar jaf mingħand il-Maġi” (Mattew 2:16), jista’ jgħati l-każ li l-Maġi waslu ħdejn Gesù Bambin meta ġa kellu sentejn mgħaluqa. Peress li l-Evanġelist San Luqa indika li l-Familja Mqaddsa kienu telqu minn Betlem tmint ijiem wara t-twelid tiegħu, u vjaġġaw lejn Ġerusalemm u mbagħad lejn Nażaret, jista’ jkun allura li l-“kewkba li kienu raw tielgħa bdiet miexja quddiemhom sakemm waslet u waqfet fuq il-post fejn kien hemm it-tifel” (Mattew 2:9), tfisser li din il-kewba baqgħet miexja biex eventwalment mexxiet lill-Maġi lil hinn minn Betlem u finalment waqfet f’Nażaret?

Fl-aħħar nett tajjeb li niftakru li, minkejja li aħna niċċelebraw l-Milied f’Diċembru, la l-Evanġelju ta’ San Luqa, u lanqas l-Evanġelju ta’ San Mattew, ma fihom indikazzjoni tal-istaġun jew ix-xahar li fih twieled Ġesù.